A simple question with an equally simple answer it would seem, but then again very often asked during the Polish language courses. Students are quite concerned with the fact that they hear the reflexive pronoun się in different parts of a sentence. Is it possible that the position of this pronoun is … random? Well,… very often… it is. It mainly applies to questions. We can say jak się pani nazywa? and jak pani się nazywa? (literally how do you call yourself, lady/miss?) and still, both questions are correct! There is no difference between: jak się pan czuje? and jak pan się czuje? (literally how do you feel yourself, sir/mister?); gdzie znajduje się centrum? and gdzie się znajduje centrum? (literally where does the centre find itself meaning where is the centre located); dlaczego się jeszcze nie umyłeś? and dlaczego nie umyłeś się jeszcze? (literally why haven’t you washed yourself yet); gdzie się tak przeziębiłeś? and gdzie tak się przeziębiłeś? (literally where have you caught yourself a cold).
POSITION OF SIĘ IN A POLISH SENTENCE. ARE THERE ANY RULES?
Yes, there are rules. In principle, we should use się neither at the beginning of a sentence nor after a preposition. Accordingly, the question z się czego pan śmieje? doesn’t make sense. Instead, it should sound z czego się pan śmieje? or z czego pan się śmieje? (meaning what are you laughing at, sir/mister?). In affirmative sentences it’s best to position się just behind the verb (Obejrzałam się za siebie – I looked behind; Rozgadał się strasznie – He rambled on and on; Nasłuchał się głupot – He heard a lot of nonsense; Umówiła się ze mną na dworcu – She arranged to meet me at the station etc.). The pronoun się can be found at the end of a sentence if this sentence consists of a predicate only, for instance: Napijesz się? (Do you care for a drink?); Rozpadało się (It started to rain); Wypogodziło się (It [the sky] cleared up); Odsuń się (literally Back yourself off); Pogodziliśmy się (We made it up); Pokłóciliśmy się (We had a row).
SIĘ AND COLLOQUIAL POLISH PHRASES
It might happen that you hear się at…the beginning of a sentence. If you want to emphasise that a situation is very complicated and that it’s going to be hard to deal with it, you can say Się porobiło (literally It has done itself); someone’s ridiculous comment we disapprove of we can sum up (with a dose of sarcasm) Się wypowiedział (literally He expressed himself); to vigorously express your engagement and pride in something, we can use a phrase Się pomaga! (literally It helps itself! meaning I’m helping here). However, from point of view of grammar, these phrases are incorrect and they are chiefly used in informal, spoken language. Time will tell if such expressions will be incorporated into the Polish language for good, or if they are just a passing fad.
